Alternatywne i Wspomagające Sposoby Komunikowania się
AAC z języka angielskiego Augmentative and Alternative Communication, oznacza komunikację wspomagającą i alternatywną.
Termin ten w swoim znaczeniu zawiera wszelkie działania, których celem jest pomoc w porozumiewaniu się osób nieposługujących się mową lub posługujących się nią w ograniczonym stopniu. W naszym Przedszkolu AAC wprowadziły i aktywnie wykorzystują w codzienności Anna Iskra, neurlogopeda oraz Aneta Małolepsza, nauczyciel współorganizujący proces kształcenia.
AAC stymuluje rozwój mowy dziecka oraz stanowi swoistą protezę, kiedy osoba zaczyna posługiwać się mową werbalną w naturalny sposób AAC zostaje odrzucone.
Istnieje wiele wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się, które dają dziecku możliwość komunikowania się. Zamiast wypowiadanych słów i zdań dzieci mogą używać:
- znaków graficznych (PCS, piktogramów, obrazków, symboli abstrakcyjnych)
- znaków manualnych (gestów)
- znaków przestrzenno – dotykowych (np. przedmiotów).
Dzięki temu mogą dokonywać wyborów, podejmować decyzje, pytać, opowiadać, wyrażać myśli i uczucia – pokonywać bariery w porozumiewaniu się i stawać się niezależnymi.
Możliwości i potrzeby każdego dziecka oceniane są przez interdyscyplinarne zespoły specjalistów i na tej podstawie odpowiedni sposób porozumiewania się wprowadzany jest w życie. Użytkowników wspomagających sposobów porozumiewania się możemy spotkać m.in.
- dzieci, młodzież i dorośli, którzy słyszą, ale nie mogą nauczyć się mowy lub nie mogą jej używać przez całe życie lub tylko w pewnym okresie.
- dzieci z zaburzeniami rozwoju, u których mowa nie rozwija się o czasie używa się komunikacji wspomagającej, aby utorować rozwój języka i mowy, jeśli tylko warunki neurobiologiczne u dziecka na to pozwolą.
- osoby z autyzmem, porażeniem mózgowym, specyficznymi zaburzeniami mowy, upośledzeniem umysłowym, chorobami genetycznymi, ale także osoby po urazach mózgu.
Im mniej zdolności mówienia posiada dziecko, tym większe będzie jego zapotrzebowanie na komunikację wspomagającą.
Oznacza to wiele działań takich jak: dobór znaków, budowanie osobistych pomocy do komunikacji (albumy komunikacyjne), nauka wybierania i wskazywania, instruowanie partnerów rozmowy, w miarę potrzeby wyposażenie osoby niemówiącej w odpowiednie urządzenia elektroniczne czy komputer, które użyczą jej głosu (tzw. technologia wspomagająca), a także (w przypadku osób niepełnosprawnych ruchowo) zaaranżowanie odpowiedniego siedziska, w którym użytkownik AAC będzie zdolny korzystać z dostarczonych pomocy. Dzieci posługujący się AAC stale potrzebują pomocy specjalistów oraz zrozumienia i wsparcia ze strony słuchaczy, ponieważ sama znajomość systemu i posiadanie urządzenia nie wystarczy, aby móc samodzielnie porozumiewać się z otoczeniem. Każde dziecko ma różne predyspozycje i możliwości, dlatego też należy indywidualnie dobrać najlepszy sposób komunikacji do konkretnych potrzeb i możliwości dziecka.
System PCS
W Przedszkolu z Oddziałami Integracyjnymi nr 12 posługujemy się symbolami PCS (z ang. Picture Communication Symbols). Jest to jeden z najczęściej używanych systemów na świecie, charakteryzuje się przejrzystością znaczenia, spójnością oraz estetyką prezentowanego symbolu. PCS to system kolorowych lub czarno-białych symboli, gdzie każdy symbol jest odpowiednikiem znaku graficznego, który wyraża znaczenie słowa, wyrażenia, zdania lub zwrotu grzecznościowego. Zaletą jest możliwość importowania do systemu brakujących symboli, które są potrzebne dziecku do komunikacji. Dzięki takiemu rozwiązaniu dziecko przy pomocy tego systemu może w pełni wyrazić swoje potrzeby, uczucia, stany, emocje. System PCS tworzy się w programie komputerowym Boardmaker, który zawiera bazę ok. 3500 symboli, gdzie można ciągle dodawać brakujące znaczenia symboli. Symbole podzielone są na kategorie: Ludzie, Zwierzęta, Miejsca, Czas Wolny, Hobby, Inne/Różne, ułatwia to wyszukiwanie odpowiedniego symbolu. Niewątpliwą zaletą systemu PCS jest możliwość rozbudowywania go, w zależności od potrzeb konkretnego dziecka.
MÓWik
Przedszkole z Oddziałami Integracyjnymi nr 12 wykorzystuje także multimedialne narzędzie do komunikacji alternatywnej i wspomagającej – MÓWik. To oprogramowanie do AAC na tablety lub smartfony z systemem Android oraz syntezą mowy Ivona (głos męski i damski). Posiada bogaty zasób symboli, które są bardzo proste do codziennego używania. Oprogramowanie przeznaczone jest dla osób/dzieci z trudnościami w komunikowaniu się z otoczeniem. Mogą z niego korzystać dzieci z afazją, autyzmem, niepełnosprawnością intelektualną, porażeniem mózgowym, Zespołem Downa.
